Ben je nu in loondienst en overweeg je om voor jezelf te beginnen, dan word je waarschijnlijk geplaagd door allerlei onzekerheden. Om orde in de chaos te helpen scheppen, kun je onderstaande checklist gebruiken. Je kunt het artikel lezen en de ruim 20 genoemde aandachtspunten scannen op tips waar je mee aan de slag wilt gaan. En als je wilt kun je daar het ‘scoreformulier’ bij downloaden om aantekeningen op te maken of je eigen situatie in kaart te brengen.
Voor jezelf beginnen: waar sta je nu?
Wil je voor jezelf weten waar je staat, print dan een PDF Antwoordscores Voor Jezelf Beginnen met de vragen. Hierop kun je jouw antwoorden scoren.
In de pdf heb je ruimte om de antwoorden voor jezelf in te vullen en kun je jezelf een score geven. Soms telt de inhoud van je antwoord, soms telt alleen het feit dat je een antwoord op de vraag hebt.
Hieronder vind je een toelichting op de vragen, zodat duidelijk wordt waarom je op bepaalde zaken een antwoord moet hebben, voor je de stap zet. En we helpen je natuurlijk verder op weg!
1. Waarom ondernemen?
Waarom overweeg je eigenlijk om voor jezelf te beginnen? Doe je dat vanuit een baalgevoel? Trekt het je aan omdat je momenteel zonder (betaald) werk zit? Of juist omdat je hoopt als ondernemer meer te verdienen? Overweeg je het ondernemerschap omdat je dan meer vrijheid hebt en meer plezier in je werk denkt te krijgen? Of denk je (weet je) dat je talenten dan meer tot hun recht kunnen komen?
Idealiter beantwoord je deze vraag met meerdere antwoorden en bij voorkeur met antwoorden die uit een positief gevoel voortkomen. De drang om te ondernemen komt dan vanuit jezelf en de positieve kanten van het ondernemerschap voelen dan echt als een beloning voor de stap die je hebt gezet. Komt je wens voort uit een negatief gevoel, dan hoeft dat nog geen obstakel te zijn. Maar onderzoek dan ook de andere mogelijkheden die er zijn. Misschien is een andere functie bij je huidige werkgever een oplossing voor je onvrede of moet je je heil eerst bij een andere werkgever zoeken. Heb je de afgelopen maanden al 123 sollicitatiebrieven geschreven zonder dat je een nieuwe baan hebt gevonden, dan wil je misschien toch liever in loondienst. En is het misschien goed om toch eerst in die richting verder te kijken.
2. Impulsief of niet?
Doe je veel dingen impulsief of intuïtief? Impulsiviteit lijkt op het eerste gezicht misschien geen positieve eigenschap voor een ondernemer, maar vergis je niet. Veel ondernemers ontzeggen zichzelf (persoonlijke) groei, omdat ze heel lang blijven wikken en wegen en geen nieuwe wegen durven inslaan. Impulsief zijn kan ook betekenen dat je nieuwe kansen grijpt als die zich voordoen en dat is juist positief als je op jezelf bent aangewezen. Het gaat dus om de juiste dosis. Niet te veel en niet te weinig. En om zelfkennis. Weet van jezelf of je geneigd bent alleen gebaande paden te bewandelen of dat je juist (te) snel in het diepe springt. En pas je plannen en je vangnetten daar op aan.
3. Hoe ga je om met onzekerheid?
Ondernemen staat gelijk aan onzekerheid. Zeggen ze. Maar zekerheden kun je ook als ondernemer inbouwen. En een vast contract in loondienst is ook geen garantie dat je tot je pensioen in dienst mag blijven. Maar feit is wel dat als je heel erg gestresst raakt van het vooruitzicht dat je in februari soms niet weet of en hoeveel werk je in maart en april hebt, het ondernemerschap niet de meest ideale baan voor je is. Kun je wel leven met die onzekerheid, omdat je weet dat je de markt iets te bieden hebt en dat je voldoende geld hebt om het een paar maanden uit te zingen, dan hoef je je minder zorgen te maken. Ook niet in tijden van crisis.
4. Weet je wat je leuk vindt en waar je energie van krijgt.
Toch wel een hamvraag. Hier moet je echt een aantal (uiteenlopende) antwoorden op kunnen geven. De antwoorden helpen je namelijk op weg naar de invulling van je ondernemerschap. En omdat je als ZZP’er of ondernemer vaak veel meer uren werkt dan iemand in loondienst, is het een absolute voorwaarde dat je iets doet dat je inspireert.
5. Welke zaken zijn voor jou betekenisvol?
Wat maakt je werk of je inzet voor jou de moeite waard? Wil je graag andere mensen tot steun zijn? Vind je het belangrijk om iets bij te dragen aan een beter leefklimaat (mensen, milieu)? Bied je graag een oplossing voor problemen waar nu nog geen oplossing voor is? Verwacht je dat je daar straks als ZZP’er of ondernemer meer aan toe komt dan nu in loondienst?
6. Ken je talenten
Heb je in loondienst een keer per jaar een functionerings- of beoordelingsgesprek, als ondernemer word je elke dag beoordeeld. Baseer je ondernemerschap daarom op die dingen waar je goed in bent en breng ze in kaart. Vind je het moeilijk om je eigen positieve punten te benoemen, vraag het dan aan mensen om je heen. En probeer je voor de geest te halen waar je als kind al goed in was. Velen van ons hebben namelijk talenten die we zelf compleet vergeten zijn, omdat we ze nooit gebruiken. Maar als kind deed je er wel iets mee en het is zonde om dat niet te benutten.
Praktische tips en adviezen waarmee je je talenten in kaart kunt brengen, vind je in het boek Ontdek wie je bent. Wat is jouw kracht? van Marcus Buckingham.
7. Ken je zwakke punten
Wie weet wat zijn zwakke punten zijn, weet welke werkzaamheden hij moet vermijden en wanneer waakzaamheid geboden is. En bepaalde eigenschappen zijn niet erg bevorderlijk voor succesvol ondernemerschap. Weet je van jezelf dat je heel slordig of chaotisch bent, dan liggen administratieve risico´s in je eigen bedrijf op de loer. Ben je erg introvert of bescheiden, dan is acquisitie straks waarschijnlijk een knelpunt. Heb je last van dyslexie, dan is het maken van foutloze offertes een uitdaging. Zwakke punten hoeven geen belemmering te zijn, als je ze maar kent en als je er maar bewust een oplossing voor zoekt. Wat zijn je sterke en minder sterke kanten? Doe de test!
8. Ken je concurrentiepositie
Op basis van wat je leuk vindt, wat je betekenis geeft en op basis van je goede en zwakke punten, kun je bedenken welke werkzaamheden voor jou als ondernemer interessant zijn. Vervolgens is het zaak om te weten hoeveel concurrentie je mag verwachten. Ben je de zoveelste ondernemer die iets aanbiedt? Wat onderscheidt je dan van andere ondernemers? Of bedien jij net dat gaatje in de markt? Welk bewijs heb je daar voor? Marktkennis, feiten en cijfers of intuïtie?
9. Waar wil je actief zijn?
Weet je in welke branche je wilt ondernemen? En beschik je al over informatie over die branche? Zorg dat je voor je de sprong waagt de ins en outs van je branche kent. Dat geeft je een voorsprong op concurrenten en zorgt dat je de kansen en bedreigingen in de branche op waarde kunt schatten.
10. Zelfstandig met of zonder personeel?
Veel mensen beginnen als ZZP’er (Zelfstandige Zonder Personeel). Het in dienst nemen van personeel is bij de start van een eigen bedrijf vaak nog een stap te ver en vraagt extra investeringen. Vraag je wel af of je het prettig vindt om helemaal alleen te werken. Naast eenzaamheid loop je het risico dat je te weinig kunt sparren en dat je te weinig klankbord hebt. Zoek daarvoor bewust een oplossing. Spreek regelmatig met iemand af aan wie je je ideeën en je ervaringen kunt voorleggen. Of kies voor een werkruimte in een bedrijfsverzamelgebouw, bij voorkeur een gebouw waar je mensen uit jouw branche of discipline kunt ontmoeten. En bezoek gelegenheden waar je lotgenoten ontmoet en waar je kunt netwerken.
Wil je bij de start al wel met personeel beginnen, beoordeel dan je eigen managementvaardigheden kritisch. Ben je gewend om leiding te geven? Wat voor type leidinggevende ben je dan? En welk type werknemer past daar bij? Kun je delegeren of wil je zelf de controle houden? Hoe regel je die controle dan als je niet meer de tijd hebt om alles zelf te doen?
11. Van nul af beginnen of een bedrijf overnemen?
Moet je eigen bedrijf helemaal jouw ding zijn en jouw ondernemersidealen weerspiegelen? Heb je het geduld om een bedrijf vanaf de grond op te bouwen? Wil je graag vanaf het begin meer zekerheid over klanten, omzet en inkomsten? Vind je het prettig om een bedrijf wat niet zo goed loopt er weer bovenop te helpen? Een ja op de eerste twee vragen betekent dat starten met je eigen toko waarschijnlijk het beste idee is. Heb je de laatste twee vragen met ja beantwoord, dan is een bedrijfsovername mogelijk een goed idee.
12. Beschik je over financiële middelen om te starten?
Als je een startkapitaal nodig hebt, weet je dan hoeveel je precies nodig hebt? Gaat dat op aan materiële zaken (huisvesting, apparatuur) of immateriële zaken (huisstijl, advies). De eerste komen als waarde op je balans te staan en kun je in de meeste gevallen weer te gelde maken als je besluit om met je bedrijf te stoppen. De waarde van de immateriële zaken gaat verloren, zodra je je bedrijf opdoekt.
Hamvraag is natuurlijk of je de benodigde middelen bij elkaar kunt krijgen. Je kunt je wenden tot traditionele banken, tot aanbieders van microkredieten, tot mensen in je omgeving of gebruikmaken van crowdfunding. Maar oriënteer je ook op subsidies, die je op weg kunnen helpen. Informatie over subsidies voor startende ondernemers vind je op de overheidssite www.antwoordvoorbedrijven.nl
13. Ken je de persoonlijke financiële consequenties?
Ondernemen staat bijna garant voor financiële onzekerheid. Om te voorkomen dat je in de financiële problemen komt is het belangrijk om op een rijtje te zetten of je:
- Kostwinner bent of niet
- Een financiële buffer hebt die groot genoeg is
- Zonder vakantiegeld kunt
- De afgelopen jaren regelmatig ziek was en om hoeveel ziektedagen dat ongeveer ging
- Een chronische ziekte hebt die je nu of later misschien belemmert
- Bereid bent om een (flinke) stap terug te doen in inkomen
Ben je kostwinner en ben je sterk gehecht aan je huidige inkomensniveau, dan is het ondernemerschap minder voor de hand liggend dan wanneer je bereid bent je eisen naar beneden bij te stellen of er een tweede inkomstenbron is. En zorg dat je weet of je financiële buffer toereikend is. Je kunt je eigen buffer berekenen op de site van het Nibud. Een handig hulpmiddel is ook het boek Financiën voor ZZP’ers van Femke Hogema dat op een toegankelijke en praktische wijze inzicht geeft in alles wat je als zzp’er moet weten om je bedrijf financieel gezond te maken én te houden.
14. Hoeveel schepen verbrand je achter je?
Oftewel: hoe definitief is de stap die zet? Neem je ontslag? Of neem je een sabbatical of onbetaald verlof? Begin je eerst parttime naast je huidige functie? Kunnen je oude werkgever of je oude relaties straks als opdrachtgever of afnemer dienen?
Voor een goede start is het essentieel om te weten welke schepen je achter je verbrandt en hoe je de deur open houdt naar een eventuele weg terug. Kun je alleen een definitieve stap maken, dan loop je uiteraard meer risico dan wanneer je een geleidelijke stap maakt.
15. Heb je een concurrentiebeding?
Controleer of je een concurrentiebeding hebt en of dit beding je wel toestaat om een eigen bedrijf te starten zoals je dat voor ogen hebt. Twijfel je, aarzel dan niet om een jurist te raadplegen. Mocht de uitkomst negatief zijn en lijkt het er op dat het concurrentiebeding je niet toestaat om als zelfstandige verder te gaan, dan kun je drie dingen doen:
- Het beding aanvechten bij de rechter, maar dat is niet eenvoudig en je moet de onredelijkheid van het beding aantonen.
- Je ondernemingsplan zo aanpassen dat je niet in overtreding bent van het beding.
- Met je werkgever overleggen over aanpassing van het beding. Zorg dan dat je voldoende argumenten hebt, zodat de werkgever minder angst heeft dat je zijn concurrentiepositie aantast. Leg aangepaste afspraken in elk geval schriftelijk vast en zorg dat deze ondertekend worden door iemand die ook echt tekenbevoegd is.
16. Ken je je verzekeringen?
Afhankelijk van je financiële en persoonlijke omstandigheden (wel/geen meeverdienende partner, je gezondheid) moet je de afweging maken of je een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluit. Daarnaast wil je waarschijnlijk een pensioenvoorziening treffen, heb je mogelijk behoefte aan rechtsbijstand (bijvoorbeeld bij incassozaken) of aan een beroepsaansprakelijkheidsverzekering. Sluit in elk geval een bedrijfsaansprakelijkheidsverzekering af. Verzekeringen zijn niet echt de meest charmante materie als je gaat starten, maar probeer je er toch in te verdiepen. Je leest hier meer over ZZP-verzekeringen en de afwegingen die je zou kunnen maken.
17. Ken je je eigen administratiegedrag?
Ben je het type ik-mik-alle-bonnen-in-een-schoenendoos-en-zoek-het-later-wel-uit? Of heb je nu al orde in je privéadministratie? Een relevante vraag, omdat je waarschijnlijk elk kwartaal of elke maand aangifte moet doen van je omzetbelasting. Dat is op zich niet moeilijk, maar je hebt dan wel een goed overzicht nodig van betaalde en ontvangen btw. Ook als je personeel in dienst hebt of als je in een branche gaat opereren waarin je te maken hebt met allerlei regelgeving, is het beter als je van het degelijke, ordelijke type bent. Ben je dat niet? Zoek en investeer in iemand die het voor je doet. Dat voorkomt gedoe, frustratie en boetes.
Weet dus hoe je bent als het om administratie gaat. Hoe doe je het nu en hoe moeilijk of makkelijk vind je het? Welke boekhoudsystemen passen bij jouw manier van werken en kunnen je het leven makkelijker maken?
18. Is er ondersteuning als er iets mis gaat?
Veel vangnetten die vanzelfsprekend zijn als je in loondienst bent, verdwijnen als je eenmaal ondernemer bent. Kun je nu buitengewoon verlof opnemen bij een ziek kind of zieke partner/ouder? Straks kun je de tijd waarschijnlijk niet missen, want je klanten hebben mogelijk geen boodschap aan je privéomstandigheden. Even langs bij een collega voor advies? Die collega heb je straks niet meer. Een paar weken vrij nemen en er lekker op uit? Je hebt niet automatisch vakantiedagen, laat staan vakantiegeld. Trouwens, hoe ga je om met griep? Uitzieken of doorgaan?
Als ondernemer heb je dus een support netwerk nodig. Zorg dat je van te voren met mensen afspraken daarover maakt. Weet op wie je een beroep kunt doen.
19. Hoe is je zakelijk netwerk?
Maak voor jezelf een overzicht van al je zakelijke relaties. Leg hun gegevens vast. Wie ken jij, wie kent jou en door wie wil je gekend worden? Nog geen LinkedIn profiel of heb je er al lang niet naar omgekeken? Dan is nu het moment aangebroken om dat profiel aan te maken en blijvend contact te houden met iedereen met wie je een zakelijke band hebt. Waarschijnlijk weet je wel van jezelf of je een groot zakelijk netwerk hebt of niet. Laat dat meewegen in je beslissing om als zelfstandige verder te gaan. Mensen met een groter netwerk hebben het nu eenmaal makkelijker.
20. Hoe ziet je ondernemingsplan eruit?
Staat het nog op de spreekwoordelijke achterkant van een bierviltje, werk je plan dan eerst verder uit. Je komt dan vanzelf de bottlenecks en de kansen tegen. We geven je hier een handig format voor het opstellen van je businessplan.
21. Hoe sta je tegenover marketing?
Marketing is een noodzakelijke investering om van je bedrijf een succes te maken. Klanten komen immers niet vanzelf aanwaaien. Marketing gaat verder dan een visitekaartje, LinkedIn en Facebook profiel en een website. Welke kennis heb je van marketing en ben je bereid om tijd, energie en geld in marketing te investeren? Welke dingen kun en wil je zelf doen en wat besteed je uit? Zijn er mensen die je al voor de start op weg kunnen helpen?
