Veel mensen zoeken een uitgever, maar een uitgever is niet voor iedereen de beste manier om een boek te publiceren. Want hoewel uitgevers je veel kunnen bieden, kleven er ook enkele nadelen aan de samenwerking met een uitgever.
M. is een getalenteerd auteur, enthousiast, vol ideeën en met lef. Ze brengt met succes een agenda op de markt, elk jaar in een hogere oplage. Ze had me benaderd omdat ze een nieuw project op stapel had staan – een spin off van haar agenda – en met mij wilde praten over uitgevers die ze daarvoor zou kunnen benaderen en hoe ze dat het beste zou kunnen aanpakken. Stilletjes verwonderde het me dat M. wilde samenwerken met een uitgever, maar ik ken haar als een ondernemer die niet over een nacht ijs gaat, dus ik had me goed voorbereid. Terwijl ik het cafeetje binnenliep kwam M.’s stralende begroeting al van verre op me af: ‘Ha Marja! Leuk je te zien, we gaan het niet over die vragen hebben hoor, want ondertussen is er al zo veel gebeurd en volgens mij moet ik het gewoon weer zelf doen!’ Ze trok het materiaal voor haar nieuwe boek tevoorschijn en zo werd het ineens een heel ander gesprek.
Droomland
Je manuscript als boek op de markt met het logo van een echte uitgever erop, dat is het ideaal van veel aspirant-schrijvers. Misschien geldt het ook voor jou: je ziet je boek al in de boekhandels, op affiches in de etalages of in stapels naast de kassa… om nog niet te spreken van alle positieve recensies in de kranten, optredens in zalen vol voor enthousiaste lezers en natuurlijk torenhoge verkoopcijfers na een optreden bij De Wereld Draait Door…
Als je eenmaal een uitgever hebt gevonden gaan er deuren voor je open die anders gesloten of op een kier blijven, dat is duidelijk. Toch is het goed om je te realiseren dat er voor- en nadelen aan kleven aan de samenwerking met een traditionele uitgeverij. En daarin, net als M., een afweging te maken die voor jou en jouw boek past. Per slot van rekening zijn er tegenwoordig veel meer mogelijkheden om een publiek te bereiken met je boek.
Voordelen én nadelen van een uitgever
Hoewel ik hier nooit uitputtend kan zijn en elke auteur zo zijn eigen ervaringen heeft, zijn er in mijn ogen vier gebieden in het werken met een uitgever die zowel voor- als nadelen kunnen hebben: financieel, productie, distributie en PR/marketing.
1 Financieel
Een uitgeverij investeert in je boek, neemt de productie-, promotie- en distributiekosten voor zijn rekening en zo loop je zelf geen enkel financieel risico. Bovendien krijg je meestal bij het ondertekenen van het contract – of bij inlevering van de kopij- een voorschot op de royalties. Dat geld heb je binnen en ook als je boek onverhoopt slecht wordt verkocht, mag je het houden. Je kunt er niet stil van leven, maar je het is wel een leuk begin van je schrijverscarrière.
Dat je zelf geen financieel risico loopt heeft wel een keerzijde. Je krijgt ook maar een relatief klein deel van de opbrengst van je boek: algemeen gangbaar is dat je per verkocht exemplaar 10% ontvangt van de verkoopprijs exclusief btw. Er zijn echter ook uitgevers die lagere percentages hanteren: 6 of 7% of een percentage van de netto-opbrengst. Die royalties worden aan het eind van het jaar berekend en rond maart, april uitgekeerd. Je begrijpt dus dat zowel jij als de uitgeverij erbij gebaat zijn dat je boek in grote aantallen over de toonbank gaat.
2 Productie van je boek via een uitgever
Een tweede argument vóór een uitgever is dat deze ervaren mensen in dienst heeft, die je redactioneel kunnen begeleiden zodat de tekst optimaal wordt. Daar kun je ook voor volgende boeken veel van opsteken. Daarnaast zorgt de uitgeverij ook voor de vormgeving: zowel een omslag dat uitstraalt om wat voor soort boek het gaat en voor wie je het boek hebt geschreven als een aantrekkelijk en prettig leesbaar binnenwerk. Je boek wordt er kwalitatief beter van.
Bedenk wel dat, omdat het financieel risico bij de uitgever ligt, je een deel van de zeggenschap over je boek kwijtraakt. De redacteur heeft vaak ideeën over de structuur of stijl en de stem van de marketeer of uitgever is bepalend als het gaat om de vormgeving, omslagkeuze en positionering van jouw boek. Vanzelfsprekend worden keuzes wel in overleg met jou gemaakt, maar het kan voorkomen dat je concessies moet doen; dat jouw boek er uiteindelijk anders uitziet dan je zelf had bedacht. Daar kan de ene persoon zich gemakkelijker bij neerleggen dan de ander.
3 Promotie: wat regelt de uitgever
Nog voordat het boek er daadwerkelijk is, is op de uitgeverij al een uitgebreid team van medewerkers bezig met marketing, verkoop, internetmogelijkheden en promotie van je boek. Hierdoor wordt het zowel voor boekhandel, pers en finale consument duidelijk dat je boek eraan komt. Anders gezegd: de uitgever zorgt ervoor dat jouw product zichtbaar wordt.
Veel auteurs realiseren zich echter niet dat de promotie- en marketingmedewerkers van de uitgeverij ook boeken van andere schrijvers onder handen hebben. Dit betekent dus dat ze hun aandacht moeten verdelen en prioriteiten moeten stellen. Soms zijn de onderwerpen waarover jij wilt praten voor de uitgever, redacteur of promotor nog niet aan de orde en moet je nog even geduld hebben.
Overigens hebben de uitgever en jij ook op dit gebied een gezamenlijk belang: des te beter zichtbaar en opvallender je boek, des te groter de kans op hogere verkoopcijfers. Jij als auteur zult op promotiegebied ook het nodige moeten doen.
4 Distributie van je boek
Een uitgeverij heeft uitgebreide distributiefaciliteiten. In eigen beheer uitgegeven boeken bereiken misschien een plaatselijke boekhandel, maar landelijke dekking meestal niet. De kosten voor het opslaan van je boek bij het Centraal Boekhuis wegen vaak niet tegen de baten op. Tot voor kort was aansluiting bij het CB dé voorwaarde om boeken landelijk te kunnen verspreiden, maar dat is wel veranderd met de komst van internetboekhandel Bol.com waar je ook als particulier je boek kunt aanbieden. Op dit moment is de boekhandel echter nog het belangrijkste verkoopkanaal en de uitgever weet heel goed hoe die dat moet bewerken.
Bedenk je wel dat je het tijdstip waarop je boek in de boekhandel ligt, zelf niet in de hand hebt als je met een uitgever in zee gaat. Dit hangt samen met het systeem van aanbiedingen. Twee of drie keer per jaar praten de vertegenwoordigers met de boekhandels, inkoopcombinaties en grote partijen, over de nieuwe titels en streven er daarbij naar om zoveel mogelijk exemplaren van je boek vooraf te verkopen. Uitgevers maken daarvoor een catalogus. Soms is die net klaar als jij met je boek komt en moet je wachten tot de volgende. En het kan ook gebeuren dat jouw boek niet in de eerstvolgende aanbieding past. Een uitgever streeft namelijk naar een evenwichtige samenstelling van het assortiment en het kan zijn dat er al andere titels in zitten waartussen jouw boek niet voldoende tot zijn recht kan komen. Dit kan wel eens frustrerend zijn.
Budgetten
Het laatste – bedrijfseconomisch- aspect van het samenwerken met een uitgever betreft eigenlijk al deze vier gebieden: een uitgeverij is en blijft een bedrijf dat winst moet maken.
Elke uitgever heeft te maken met rendementseisen en gelimiteerde budgetten. Dit heeft niet alleen zijn effect op vormgeving en productie, maar ook op de marketing en PR. Dit is ook de reden waarom er bij promotie moet worden gezocht naar de meest effectieve manieren om aandacht te krijgen voor een boek. Free publicity is daarin heel belangrijk, terwijl advertenties maar mondjesmaat kunnen worden ingezet. Marketeers moeten binnen een aanbieding afwegen welke titels de grootste commerciële kracht hebben. Als ik je nu zeg dat de grootste budgetten gaan naar titels die commercieel het meest kansrijk zijn, knik je misschien begrijpend. Maar als blijkt dat er voor jouw boek geen uitgebreide promotiecampagne in zit, stemt je dat vast niet blij.
Afwegen
M. koos er dus voor om haar tweede boek ook weer zelf te exploiteren: ze heeft al een publiek dat haar kent en dat zeker ook interesse zal hebben in haar tweede project; over de productie maakt ze zich geen zorgen, daarin wordt ze bijgestaan door zeer ervaren mensen en ook wat distributie betreft heeft ze haar lijntjes al uitstaan. De investering was iets waar ze tegenaan hikte, maar toen ze kosten en opbrengsten op een rij zette realiseerde ze zich dat ze meer zou verdienen dan wanneer ze zou samenwerken met een uitgeverij. Zo moet iedereen zijn eigen afwegingen maken, afgaand op eigen wensen, behoeften en mogelijkheden.
Dubbelzijdig realisme
Kies je voor het zoeken naar een uitgever, realiseer je dan dat de uitgeverij en jij als auteur een gemeenschappelijke doelstelling hebben, namelijk: een zo goed mogelijk product waarvan zoveel mogelijk exemplaren verkocht kunnen worden. Een reële, nuchtere instelling van twee kanten is daarbij bepalend voor de kans op succes.
De uitgever neemt het financiële risico en brengt zijn netwerk en expertise in, jij als auteur levert het manuscript en doet een bijdrage in de vorm van promotionele inspanningen. Soms zullen de manieren waarop jullie naar succes streven niet helemaal overeenkomen. Daarom is het als auteur dus goed je vooraf te bedenken dat je bij het samenwerken met een uitgever beslist een deel van de grip op je boek gaat kwijtraken. Maar daar krijg je – naast een echt boek met het logo van een uitgeverij erop – wel een heel vruchtbare samenwerking en mogelijkheden tot het ontplooien van je talent voor terug.
Over Marja Duin
Marja Duin heeft jarenlange ervaring in de uitgeverij en werkte onder andere als acquirerend-redacteur voor Altamira-Becht, uitgeverij Archipel, De Arbeiderspers en A.W. Bruna. In die functie ging ze op zoek naar manuscripten in binnen- en buitenland en fungeerde als spin in het web bij het tot stand komen van de boeken. Daarbij werkte ze niet alleen samen met de productieafdeling, maar ook met bureauredactie, vormgeving, verkoop, marketing, PR en diverse freelancers.
Meer Uitgeeftips? Anderen lazen ook
- Je manuscript insturen naar een uitgever. Handige tips.
- Uitgeven in eigen beheer, een stappenplan
