Pratende pony’s, boze kabouters en onhandige rovers, zodra het kinderbedtijd is duiken vele moeders en vaders in de fantasiewereld van hun kroost. Fascinerend hoe onze kids kunnen opgaan in een op het eerste oog zo’n simpel verhaaltje. Wat maakt het zo nu boeiend? Het plot, de plaatjes, de manier waarop je het voorleest? Wie heeft er nooit gedacht: ‘makkie, met een beetje fantasie schrijf ik zo een kinderboekje’?
Het schrijven van een kinderboek is echter niet zo eenvoudig. Met verbeeldingskracht, de capaciteit om je in te leven in de wereld van kinderen en een goede beheersing van de Nederlandse taal, ben je al stukje op weg. Om tot actie te komen, moet je wel eerst een aantal zaken goed bedenken en voor jezelf op een rij zetten. En leren van andere kinderboekenschrijvers. Want als je kijkt naar succesvolle kinderboekseries van nu en uit het verleden, dan zie je dat verschillende zaken het succes van die kinderboeken helpen verklaren. Populaire kinderboeken bieden een zekere mate van spanning en avontuur, omdat een bepaald probleem opgelost moet worden. Daarnaast is het dagelijks leven van de personages van belang. Dat dagelijks leven kan afwijken van dat van de lezer: ook het dagelijks leven van een cowboy in het wilde westen of een robot op een andere planeet kan bekend aanvoelen voor een trouwe fan. Het gaat juist om de voorspelbaarheid, de herkenning/herkenbaarheid en het gevoel van de lezer dat hij vrienden zou kunnen zijn met de hoofdpersoon. Houd je rekening met die ingrediënten dan kom je tot de volgende stappen als je een kinderboek gaat schrijven.
Stap 1. Het schrijven van een kinderboek voorbereiden
Ga doordacht en goed voorbereid aan de slag en geef antwoord op de volgende vragen:
- Voor welke leeftijd wil je schrijven?
- Wat zijn de grote lijnen van je verhaal?
- Waar en wanneer speelt het verhaal zich af en binnen welke tijdsduur?
- Welke personages spelen de hoofdrollen en welke de bijrollen: hoe heten ze, hoe zien ze eruit, hoe oud zijn ze en wat is hun karakter? Probeer ze voor jezelf tot leven te roepen.
- Het belangrijkste: wat is het probleem, hoe wordt dit opgelost en wat voor een gevolg heeft dit voor de personages?
Stap 2. De structuur van een kinderboek
- Maak een structuur: schat in hoeveel hoofdstukken je boek zal gaan bevatten en zet in ieder hoofdstuk in een paar krabbels neer wat er gaat gebeuren. Houd rekening met de belangrijkste hoofdstukken.
- Het eerste hoofdstuk. Het verhaal moet gelijk boeien. En hierin moet direct duidelijk worden wie de belangrijkste personages zijn, waar het verhaal over gaat en waar het zich afspeelt.
- Het laatste hoofdstuk. Wat is voor kinderen een acceptabel einde, een goede afloop, een verrassende ontknoping….
Stap 3. Het daadwerkelijke schrijven
- Schrijf in de taal van je lezersdoelgroep, kort en simpel. Je kunt de AVI-criteria gebruiken als leidraad.
- Pas een makkelijke en toegankelijke stijl toe
- Gebruik beeldende taal en vermijd moeilijke woorden
- Controleer steeds of het verhaal nog klopt
Stap 4. Het vinden van een uitgever voor je kinderboek
Het vinden van een geschikte uitgever voor een kinderboek is niet eenvoudig. Er zijn veel mensen die een kinderboek schrijven en het aantal uitgevers voor dit genre is beperkt. Benader in ieder geval uitgevers die het type kinderboek dat jij hebt geschreven, ook echt uitgeven. Dat lijkt een open deur, maar het geeft je een voorsprong. We horen regelmatig van uitgevers dat ze manuscripten ontvangen die helemaal niet bij hun fonds passen. Behalve het benaderen van een officiële kinderboekenuitgever, kun je er ook voor kiezen om je boek in eigen beheer uit te geven. Bijvoorbeeld via pumbo.nl of mijnbestseller.nl. Zij zorgen voor de vormgeving en opmaak en desgewenst voor het drukwerk.
De techniek achter het schrijven van een kinderboek
Nou is zo’n stappenplan leuk en handig, maar het roept vaak net zoveel vragen op als het beantwoordt. Want hoe maak je nu herkenbare personages voor kinderen? Hoe leef je je in de doelgroep in en schrijf je geloofwaardig? Welke genres zijn er binnen kinderboeken en welke kies je?
Gelukkig kwam kinderboekenschrijfster Suzanne Buis te hulp. Tijdens een Meetup avond in Amsterdam vertelde ze hoe zij het schrijven van een kinderboek aanpakt, hoe ze zich inleeft en hoe ze onderwerpen kiest voor haar boeken. Suzanne is onder andere de auteur van alle nieuwe kinderboeken uit de serie Floortje Bellefleur en heeft een eigen kinderboekenserie ontwikkeld: van de Lizzy boeken zijn er in totaal zeven verschenen.
Inleven en herkenning als basis van je kinderboek
Hoe schrijf je dan een kinderboek waarin de lezer zich helemaal kan inleven? Om die vraag positief te kunnen beantwoorden dien je je volgens Suzanne als kinderboekenschrijver sterk te verdiepen in je doelgroep. Dat is best lastig. Zeker als je geen kinderen hebt of als jouw kinderen tot een andere leeftijdsgroep behoren dan de doelgroep van je kinderboek.
Een valkuil die op de loer ligt is dat je put uit ervaringen uit je eigen jeugd en die verwerkt in je verhaal. Maar jouw jeugd ligt waarschijnlijk al geruime tijd achter je en dan loop je het risico dat je dingen beschrijft waar kinderen zich helemaal niet in herkennen. Wees daar dus voorzichtig mee.
Om je goed in de doelgroep in te leven, geeft Suzanne je de volgende tips:
- Ga op onderzoek uit en verdiep je in trends in de leeftijdsgroep waar je je op richt.
Veel informatie is online te vinden. Ook als je zelf geen kinderen hebt, kun je op websites voor ouders veel interessante informatie vinden. - Praat met kinderen uit de bewuste leeftijdsgroep.
En wat nog beter is: onderneem activiteiten met hen. Dan zie en hoor je wat hen bezighoudt en krijg je vaak veel meer informatie waar je je voordeel mee kunt doen. - Bied ouders aan om iets met hun kinderen te doen waar ze zelf geen tijd voor hebben.
Breng ze bijvoorbeeld naar een sporttraining en blijf kijken. Ga met ze naar een film en praat nog wat na. - Vraag kinderen uit je omgeving wat hun favoriete boeken, films, games, websites en tv-series zijn.
Praat daar over door, zodat je achterhaalt wat hen daarin nou zo boeit. En bekijk die sites, games en series ook zelf. - Doe vrijwilligerswerk op plekken waar jouw doelgroep komt.
Word bijvoorbeeld voorleesouder op school of doe daar ander werk. Scholen zitten te springen om hulp en je zit op een ongedwongen manier midden tussen je potentiële lezers.
Een genre kiezen voor je kinderboek
Ook je genrekeuze bepaalt voor een deel of je boek kinderen aanspreekt of niet. Waar boeken voor volwassenen nog wel last hebben van trends in genres, gaat dat bij kinderboeken veel langzamer. Genres kunnen jarenlang helemaal in zijn, al zijn er ook trends die nu redelijk voorbij zijn, zoals kinderboeken over magie. Verhalen over queesten zijn van alle tijden en ook verhalen waarin kinderen avonturen beleven doen het al jaren goed. Maak het avontuur niet te gek, maar doe het zo dat een lezend kind het gevoel krijgt dat dit hèm ook zou kunnen overkomen.
Door te kijken naar boeken die het afgelopen jaar verschenen zijn en die het komende jaar in de planning van uitgevers staan, ontdek je welke leestrends er bij jongeren en kinderen zijn. Dat helpt je ook om aansluiting te vinden bij je doelgroep. Zoek online naar top 10 en top 100 lijsten en selecteer waar mogelijk op jouw doelgroep.
Hiervoor kun je de website van bol.com goed gebruiken. Selecteer eerst ‘Nederlandse boeken’, kies ‘kind en jeugd’ en vervolgens ’9-12 jaar’. Rechts zie je dan een top 5 van bestverkochte boeken en daaronder kun je klikken op ‘meer’.
Geloofwaardige personages
Je lezers laten zich alleen meeslepen als ze je hoofdpersoon of hoofdpersonen voldoende aantrekkelijk en herkenbaar vinden. Maak daarom een uitgebreide beschrijving van je hoofdpersoon of hoofdpersonen, waarin je uiterlijk, gewoontes, karaktereigenschappen, omgeving thuis en omgeving op school beschrijft. Zo blijf je consistent in het doen en laten van je hoofdpersoon en kun je blijven toetsen of je nog voldoende aansluit bij wat de lezers van je boek interessant vinden. Wat heel erg helpt is om een vriendenboekje te nemen en dat helemaal in te vullen voor de belangrijkste personages in je boek. Daarmee krijg je niet alleen allerlei belangrijke kenmerken op een rij, maar leg je ook ogenschijnlijk onbelangrijke details over je karakters vast. Juist die details kunnen je hoofdpersoon tot een kind van vlees en bloed maken.
