Een writer’s block is het schrikbeeld van elke schrijver. Mede door de mythevorming die er rond dit begrip is opgetreden. Een writer’s block staat immers voor schrijfbelemmeringen die ongrijpbaar en als ‘uit het niets’ opkomen en het schrijven onmogelijk maken.
Er is veel over geschreven en er worden allerlei oplossingen bedacht die de creatieve flow weer op gang moeten brengen. Want dat is waar de oorzaak gezocht wordt: het opdrogen van inspiratie en fantasie. Waarbij creativiteit soms als een magisch en ongrijpbaar proces wordt gezien. Maar is dat zo? Of zijn er andere oorzaken te vinden die leiden tot andere oplossingen?
Vanuit de neuropsychologie is ook onderzoek gedaan naar writer’s block en dat zorgt voor enkele aardige inzichten en oplossingen.
Verklaring voor writer’s block
Neuropsychologen die writer’s block proberen te verklaren kijken naar de eigenschappen van het menselijk brein en zenuwstelsel. Daarom eerst een korte uitleg over het brein, dat uit drie delen bestaat:
- Het zogenaamde reptielenbrein.
Dit deel van de hersenen zorgt voor de meest basale functies: we ademen, eten, slapen en blijven op temperatuur dankzij het reptielenbrein. - Het limbisch systeem.
Het is de basis van onze emoties en herbergt de flight-fright reactie als gevaar dreigt. Simplistisch gezegd: het limbisch systeem is uit op controle en veiligheid. - De cerebrale cortex.
Dat deel van het brein waarmee we leren, problemen oplossen, cijfers en taal manipuleren, onszelf motiveren en nieuwe dingen scheppen.
Als schrijvend mens koester je daarom je cortex. Maar de problemen van een writer’s block zijn niet gelegen in je cortex. Die ontstaan juist wanneer het limbisch systeem je cortex afremt bij het schrijven. Bij een writer’s block voelt je limbisch systeem zich uit veiligheidsredenen gedwongen om je creatieve schrijfproces een halt toe te roepen.
Waardoor blokkeer je? Zeven oorzaken
Als je de neuropsychologische verklaring voor writer’s block accepteert, ontstaan er nieuwe oplossingen voor de rem die je ervaart. Want de oplossingen die zich (uitsluitend) richten op de cortex (rituelen, andere werkplek, je richten op een andere fase van je schrijfproces) schieten dan te kort. In plaats daarvan kies je voor oplossingen die je brein manipuleren en ervoor zorgen dat je limbisch systeem het schrijfproces niet langer als bedreigend ervaart.
Maar hoe weet je nu of je limbisch systeem daadwerkelijk de factor is die roet in het eten gooit? Dat kun je vaststellen door na te gaan of je toch een bepaalde weerstand ervaart bij het schrijven. Tekenen aan de wand daarvoor zijn de volgende gevoelens en gedragingen:
- Tijdens het schrijven zoek je afleiding
- Je hebt last van uitstelgedrag als je wilt/moet schrijven
- Het schrijven komt maar niet op gang
- Het schrijven roept angst of onrust op
- Je zit vol zelfkritiek op je schrijfwerk
- Je bent perfectionistisch
- Als je schrijft slaat raak je snel vermoeid
Zo sla je weer aan het schrijven
Herken je één of meer van deze verschijnselen, kies dan voor de volgende oplossingen om je brein weer te laten doen wat jij wilt dat het doet:
1. Vermijd feedback
Vraag anderen niet om hun mening over dat deel wat je geschreven hebt. Ga ook niet zelf tussentijds reageren. Elke vorm van (zelf)kritiek, hoe licht ook, kan leiden tot remmende impulsen uit je limbisch systeem.
2. Combineer rituelen in combinatie met conditionering
Dat het schrijfproces gebaat is bij rituelen (vaste tijden, vaste plek etc.) is niet nieuw. Wat mensen met een writer’s block extra kunnen doen is zorgen voor prettige prikkels tijdens het schrijven. Die prikkels worden door het brein op positieve wijze geassocieerd met het schrijven. Waardoor het limbisch systeem de rem niet meer aanzet. Dit doe je bijvoorbeeld door elke keer dat je schrijft:
- Je favoriete muziek aan te zetten
- Iets te eten of drinken wat je heerlijk vindt
- Een aangename geur te gebruiken (bijvoorbeeld een geurkaars)
Na verloop van tijd is een vaste associatie ontstaan tussen een beloning (lekkers, geur, muziek) en de schrijfactiviteit. De aanwezigheid van de beloning voorkomt dat het limbisch systeem je cortex tegenwerkt.
3. Leg verantwoording af
Het tegenovergestelde van een beloning is een bedreiging installeren, mocht je in gebreke blijven met schrijven. Spreek met één of meer andere schrijvers af dat jullie elke maand elkaars werk lezen. Je bent dan verplicht om te presteren, want een afgang of ingebrekestelling dreigt als je het niet doet. Mits deze dreiging groter is dan de dreiging die je limbisch systeem al ervaart, kan dit ook werken.
Werkt dit allemaal niet dan blijft een gewetensvraag over: is dit wel het boek of de tekst die je diep in je hart wilt schrijven….?
